Mất một thời gian sụt giảm mạnh vì vấn đề xuất, nhập khẩu, mới đây, thị trường than đá có những dấu hiệu đáng mừng. Những tháng đầu năm 2021, giá than đá có xu hướng tăng lên so với thời điểm trước đó. Đặc biệt vào tháng 5, tháng 6 giá cả của ngành than càng tăng mạnh mẽ. Nguyên nhân được cho là “cung không đủ cầu” tại thị trường Trung Quốc. Khí hậu nóng nực thúc đẩy việc sử dụng điện nhiều, từ đó kéo theo giá thép tăng nhanh. Tất yếu khi đó nhu cầu về nguyên liệu sản xuất tăng theo. Tương tự đó tại rất nhiều thị trường châu Âu hay Mỹ, giá than cũng có tín hiệu sốt trở lại.
Thị trường than đá đang sốt trở lại tại khắp nơi trên thế giới
Than đá đã trở thành “người chiến thắng thầm lặng” trong số các mặt hàng năng lượng. Mặc dù không thu hút nhiều sự chú ý như dầu thô hay khí tự nhiên hóa lỏng – những mặt hàng cao cấp hơn, nhưng than lại được hưởng lợi bởi nhu cầu gia tăng mạnh mẽ.
Giá cả than nhiệt (dùng cho các nhà máy nhiệt điện) và than luyện cốc (dùng sản xuất thép) những tháng gần đây đều tăng mạnh. Nguyên nhân chủ yếu đến từ Trung Quốc. Đây là nước nhập khẩu và tiêu thụ nhiên liệu lớn nhất thế giới. Quốc gia này có nhu cầu tăng mạnh khi nền kinh tế hồi phục sau đại dịch Covid-19. Cùng với đó là chính sách hạn chế nhập khẩu than Australia. Những điều này tác động đến giá cả than đá.
Giá than luyện cốc (coking coal) kỳ hạn tháng 9 trên sàn Đại Liên phiên 20/7 có thời điểm tăng 3,2%. Nó đạt 2.098 nhân dân tệ (323,54 USD)/tấn. Đây là con số cao nhất kể từ ngày 13/5/2021. Kết thúc phiên giá than vẫn tăng 2% so với đóng cửa phiên liền trước. Tương đương là mức đạt 2.074 nhân dân tệ/tấn. Tương tự, giá than cốc (coke) cũng tăng 2,6% lên 2.738 nhân dân tệ/tấn.
“Tỷ lệ sử dụng công suất của các công ty luyện cốc đang tăng lên, nhưng chưa phục hồi về mức trước khi Chính phủ áp dụng các biện pháp kiểm soát sản lượng, và cũng thấp hơn so với cùng kỳ những năm trước”, SinoSteel Futures chia sẻ.
Theo đó, sản lượng than cốc của Trung Quốc trong tháng 6/2021 giảm 3,2% so với một năm trước đó. Sản lượng giảm xuống 38,91 triệu tấn.
Giá than nhiệt Trung Quốc tăng mạnh
Nguyên nhân tăng giá than nhiệt
Một đợt nắng nóng đang xảy ra ở khắp những tỉnh sản xuất công nghiệp lớn nhất của Trung Quốc. Điều này đẩy mức tiêu thụ điện tại các địa phương này tăng lên mức cao chưa từng có trong lịch sử. Nó là nguyên nhân chính đẩy giá than tăng mạnh gần đây. Tiêu thụ điện ở Trung Quốc tháng 6/2021 cao hơn gần 10% so với cùng kỳ năm trước. Và con số này sẽ tiếp tục tăng trong tháng 7.
Tờ State Grid cho biết, lần đầu tiên phụ tải điện ở tỉnh Chiết Giang, gần Thượng Hải, đã vượt 100 triệu kilowatt/giờ. Tình trạng phụ tải điện cao kỷ lục cũng xảy ra ở Giang Tô gần đó. Khu vực phía nam của Quảng Đông cũng tương tự. Ở đây có nơi nhiệt độ đã lên tới 37 độ C.
Nhu cầu than đá tăng quá cao đã thúc đẩy giá than nhiệt (thermal coal) kỳ hạn tương lai tại Trung Quốc. Chỉ trong một thời gian ngắn giá tăng vọt lên mức cao kỷ lục 2 tháng. Hiện giá than nhiệt đạt 900 nhân dân tệ/tấn. Con số này tăng 30% so với đầu năm nay.
Dự báo giá than tiếp tục tăng vì thời tiết
Đáng lo ngại là tình trạng thời tiết nóng sẽ còn tiếp diễn. Nhà phân tích Wang Haitao của công ty Huatai Futures Co. cho biết: “Miền Nam Trung Quốc rất nóng. Lượng điện phụ tải hàng ngày liên tục phá vỡ kỷ lục để lập những mức cao mới. Mặc dù nguồn cung than đã tăng lên, nhưng cung than không thể tăng mãi. Một số khu vực lại đang hạn chế sử dụng điện và đưa ra cảnh báo về việc sử dụng than đá “.
Áp lực đối với các nguồn điện của Trung Quốc đang gia tăng khi bắt đầu vào mùa hè. Đây là một mùa hè mà các nhà khí tượng học cho biết có thể nóng hơn bình thường.
Kết hợp với yếu tố thời tiết là việc kinh tế Trung Quốc twang trưởng mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19, khi các nhà máy khôi phục hoạt động sau đại dịch, nhu cầu điện do đó càng tăng cao.
Giá than nhiệt của Australia tăng lên mức cao nhất trong một thập niên
Giá than nhiệt Australia tháng 7/2021 đã tăng lên mức cao nhất trong vòng hơn một thập kỷ. Nó đạt 115,35 USD/tấn. Con số này cao hơn mức 100,33 USD/tấn vào tháng 6/2021. Đây cũng là số liệu cao nhất kể từ khi đạt 117,6 USD/tấn vào tháng 5/2011, theo dữ liệu của Refinitiv.
Theo chuyên gia phân tích Paul Young của Goldman Sachs, nhu cầu nhiệt năng sẽ tiếp tục cao. Nó sẽ tiếp diễn ít nhất là cho đến tháng Tám. Điều này là dựa trên số lương đơn đặt hàng và nhu cầu tương lai. Giá than 6000kcal/kg ở Newcastle sẽ duy trì trên 90 USD/tấn trong hầu hết năm 2021.
Trong khi đó, nhu cầu về than nhiệt cao cấp hơn (trên 6000kcal/kg) từ các thị trường truyền thống như Nhật Bản, Hàn Quốc, vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc) cũng đang rất cao. Loại than này đang được bán cho Nhật Bản và Đài Loan với mức giá trên 100 USD/tấn.
Ông Young nhận định, trong dài hạn, nhu cầu về than nhiệt vẫn rất cao khi trên thế giới. Các nhà máy điện than mới với tổng công suất 200 gigawatt đang trong giai đoạn lập kế hoạch và chuẩn bị đưa vào hoạt động.
Than luyện kim loại cũng có xu hướng tăng cao
Trung Quốc và Australia cùng nhau dẫn đầu giá than
Xu hướng giá than luyện kim (than cốc, than luyện cốc) tăng bắt đầu từ giữa quý II/2021. Nó được dự báo sẽ còn tiếp diễn trong những tháng cuối năm nay, khi cán cân cung – cầu trên toàn cầu thắt chặt.
Giá than luyện cốc Australia FOB quý II/2021 đã tăng 72% so với quý I/2021 lên 194 USD/tấn. Còn giá giao đến Trung Quốc (CFR) trong cùng khoảng thời gian đó tăng 43%. Ở phiên 30/6 đạt 309 USD/tấn.
Nhu cầu đối với than luyện cốc của Australia trong quý II năm nay tăng mạnh không phải bởi Trung Quốc. Nguyên nhân là do các khách hàng khác, trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm.
Theo Platts, khối lượng giao dịch than luyện cốc (hợp đồng giao ngay, FOB) của Australia trong 6 tháng đầu năm 2021 đã tăng mạnh. Nó đạt 279%, so với cùng kỳ năm ngoái. Số liệu này đặc biệt tăng cao trong giai đoạn từ cuối quý I đến đầu quý II.
Thị trường than luyện kim loại châu Âu có xu hướng tăng
Tính đến cuối tháng 6/2021, Châu Âu chiếm 18% tổng khối lượng than giao ngay xuất khẩu của Australia. Trong đó bao gồm nhiều chủng loại như: than luyện cốc cao cấp, than luyện cốc cứng (hard coking coal – HCC), than nghiền thành bột (PCI)…Được biết, Châu Âu tăng cường nhập khẩu than Australia bởi hai nguyên nhân. Thứ nhất là giá than Australia rẻ hơn than Mỹ. Thứ hai là do bất đồng giữa Australia với Trung Quốc. Điều này khiến Australia chuyển hướng sang các thị trường khác ngoài Trung Quốc.
Tuy nhiên, nguồn cung than giao ngay của Australia cũng không bắt kịp nhu cầu kể từ cuối quý II năm nay. Theo dữ liệu của S&P Global Platts, chỉ có 13 hợp đồng giao dịch than HCC cao cấp của Australia trong nửa đầu tháng 7/2021. So với con số trước đó là 43 hợp đồng giao dịch trong tháng 6/2020 và 26 hợp đồng tháng 7/2020. Các thương hiệu than cứng nổi tiếng của Australia như Peak Downs và Goonyella đều đang thiếu nguồn cung. Vì vậy họ cũng đã đẩy giá chào bán tăng vọt.
Thị trường than đá Indonesia “ngư ông đắc lợi” khi Trung Quốc – Austrlia bất đồng
Cán cân cung – cầu than đá thế giới thiếu hụt và cuộc chiến giữa Trung Quốc với Australia đã khiến Trung Quốc tăng cường nhập khẩu than Indonesia, đẩy giá tăng mạnh.
Indonesia là nước xuất khẩu than nhiệt lớn nhất thế giới. Chỉ số hàng tuần đối với than Indonesia (loại có giá trị năng lượng là 4.200 kilocalories/kg (kcal/kg) đã tăng gần 3/4 từ mức thấp nhất năm 2021 là 36,81 USD/tấn lên 63,98 USD trong trong tuần đến ngày 2/7, theo thông tin từ Argus.
Dữ liệu từ các nhà phân tích hàng hóa Kpler cho thấy Trung Quốc đã nhập khẩu 18,36 triệu tấn than nhiệt Indonesia trong tháng 6/2021, cao thứ nhì kể từ tháng 1/2017 và chỉ thấp hơn mức 25,64 triệu tấn của tháng 12 năm ngoái. Theo dữ liệu của Refinitiv thì nhập khẩu than Trung Quốc từ Australia trong tháng 6 cũng cao kỷ lục thứ 2 kể từ tháng 1/2015.
Năm ngoái, Trung Quốc đã ký một thỏa thuận trị giá khoảng 1,5 tỷ USD để mua than nhiệt của Indonesia. Cả Kpler và Refinitiv đều cho biết nhập khẩu than của Trung Quốc từ Australia đã giảm xuống gần 0, từ mức khoảng 7-8 triệu tấn mỗi tháng trước khi lệnh cấm không chính thức của Bắc Kinh được áp dụng vào giữa năm ngoái.
Tổng lượng than nhập khẩu của Trung Quốc từ tất cả các nước trong tháng 6 là 31,55 triệu tấn theo dữ liệu của Kpler, và 25,21 triệu theo dữ liệu của Refinitiv.
