Ở nước ta, sam có nhiều ở Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hòa, Bình Thuận, … Hai loài phổ biến nhất ở bờ biển Việt Nam là Tachypleus tridentatus và Carcinos corpius rotundicauda. Sam là đặc sản quý, đắt tiền, sống chủ yếu ở các bãi cát vùng triều cường. Máu sam rất đặc biệt, thay vì có màu đỏ như đại đa số các loài động vật khác thì máu lại có màu xanh nhạt. Nguồn gốc của màu sắc bất thường này xuất phát từ nguyên tố đồng trong máu của chúng (trong khi con người có máu đỏ vì nó chứa sắt). Rõ ràng, việc sở hữu màu sắc lạ không thể là lý do khiến máu của loài động vật này được rao bán với giá hơn 400 triệu đồng một lít.
Đánh bắt sam là công việc khó
Sam biển là loài vật có có 6 đôi chân và 4 mắt, trong đó có 2 mắt lồi ra ở bên thân thể và 2 mắt còn lại ở trên đầu nằm sát vào nhau. Con sam phân bố ở các vùng ven biển, chủ yếu là các dải cát tại khu vực có thủy triều cao. Sam biển sống thành từng cặp cho đến hết đời.
Mỗi cặp sam đẻ nhiều trứng từ tháng 4 đến tháng 7, tháng 8 và sau khi đẻ trứng, con sam cái sẽ bò đi nơi khác. Nếu đánh bắt đúng mùa thì sam cái sẽ có rất nhiều trứng. Sam cái có kích thước lớn hơn sam đực. Một con sam cái thường nặng từ 1,5 – 3kg, có khi nặng hơn. Còn sam đực nhỏ hơn một nửa, chỉ từ 1 – 2kg.
Tuy nhiên, việc đánh bắt sam khá khó. Sam chỉ sống được khoảng 3 ngày khi rời khỏi biển nên không phải thực khách nào cũng có cơ hội được thưởng thức món ngon trứ danh này. Công đoạn chế biến sam cũng rất cầu kỳ. Phải là người đi biển lâu năm mới cho ra được những món sam tuyệt vời được. Nếu bắt được con sam không ăn sứa thì không sao nhưng bắt phải con ăn sứa thì gan và ruột của nó cực độc, có thể gây chết người.
1 triệu đồng cho 1 cặp sam
Chính vì vậy người làm cần phải rất cẩn thận. Cả một con sam chỉ lấy riêng phần bụng và phần trứng, tránh không để ruột và gan sam bị vỡ. Sau khi đã được sơ chế hoàn chỉnh, sam có thể trở thành nguyên liệu của rất nhiều món hấp dẫn và bổ dưỡng như chân sam xào chua ngọt, gỏi sam, sam xào sả ớt, trứng sam chiên giòn, sụn sam nướng, sam bao bột rán, sam xào miến… món nào ăn cũng đều hấp dẫn.
Món ăn về sam thì nổi bật nhất là sam trứng nướng. Khi nướng sam chuyển màu từ xanh sang vàng là lúc nó đã chín, lúc này người của quán sẽ dùng kéo cắt quanh mép phần thân đầu, lột lớp áo giáp phía dưới để lộ ra bọng trứng vàng ươm như trứng cá tầm để thưởng thức.
Tùy theo thời điểm mà giá thành của sam cũng khác nhau. Sam được bán theo đôi, mỗi đôi có giá dao động từ 500.000 – 1.000.000 đồng. Với những đôi sam nhẹ cân, không đúng mùa, thịt không thơm ngon bằng chính vụ thì giá thành rẻ hơn, chỉ vài trăm ngàn đồng.
Máu sam là thứ đắt đỏ
Vì khó đánh bắt, không sống được lâu lại kỳ công chế biến. Nên sam chỉ xuất hiện trong thực đơn ở một số nhà hàng. Nhiều thực khách muốn thưởng thức sam đành chấp nhận di chuyển hàng trăm cây số; về vùng biển Hải Phòng, Quảng Ninh để “mục sở thị” những món ăn lạ miệng từ sam.
Ngoài là một loại hải sản ngon có tiếng. Máu sam còn rất có giá trị, nhất là trong y học. Hơn 600.000 con sam đã được đánh bắt mỗi năm trong suốt mùa sinh sản. Và đóng góp khoảng 30% lượng máu của chúng cho các cơ sở chuyên khoa đặc biệt ở Mỹ và châu Á. Mỗi một ga lông máu sam trị giá 60.000 USD; khiến cho ngành công nghiệp máu sam trên bình diện toàn cầu đạt giá trị 50 triệu USD/năm.
Máu của loài sam đặc biệt ngay từ ngoại hình. Bởi thay vì màu đỏ như của con người hay đại đa số các loài động vật khác. Máu sam lại mang màu xanh dương nhạt. Nguồn gốc của màu sắc khác thường này đến từ nguyên tố đồng; có trong thành phần máu của chúng (trong khi con người có máu đỏ là do chứa sắt).
>> Xem thêm các bài viết khác về Thông tin thị trường
Máu sam chứa nhiều giá trị y học
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng, máu của loài sam có chứa một nhân tố đông máu đặc biệt. Có tên là Limulus amebocyte lysate (LAL); có khả năng phản ứng với vi khuẩn Gram âm. Trước khi khám phá ra LAL; giới khoa học đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác định xem liệu vaccine hay các dụng cụ y tế có bị nhiễm khuẩn hay không?
Mãi đến năm 1970, “cuộc chơi” mới thực sự thay đổi khi LAL được đưa vào sử dụng. Chỉ với việc nhỏ một vài giọt LAL vào thiết bị y tế hay Vaccine; hợp chất này sẽ ngay lập tức phủ lên bất kỳ vi khuẩn Gram âm nào mà nó phát hiện; bằng một cái kén dạng dẻo. Đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo cho chúng ta biết sự hiện diện của vi khuẩn trong các vật tư y tế; thứ có thể cướp đi mạng sống của người bệnh.
