Một lần nữa, người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long lại lao đao vì cây lúa. Mới trải qua giai đoạn choáng váng vì sự tăng không kiểm soát của giá cả vật tư, tiếp đến là dịch bệnh ảnh hưởng, rồi thời tiết khô hạn bủa vây. Tưởng như vượt qua giai đoạn khó khăn này, người nông dân có thể an tâm. Thế nhưng không, thị trường gạo lại nghẽn đầu ra. Điều này đang khiến bà con chới với vì giá thành cây lúa giảm mạnh. Mặc dù có nhiều chỉ thị mới để đảm bảo giải pháp tiêu thụ cho người dân, thế nhưng đến nay giá lúa vẫn giảm không có dấu hiệu dừng lại.
Nghẽn đầu ra, nông dân tiếp tục bị “đè” giá lúa?
Vụ lúa Hè Thu ĐBSCL xuống giống được 1,515 triệu ha. Năng suất đạt 56,7 tạ/ha, sản lượng 8,6 triệu tấn. Thu hoạch vụ Hè Thu khi 19 tỉnh/thành phía Nam thực hiện giãn cách theo chỉ thị 16, khiến đầu ra lúa và gạo nếp đang gặp khó.
Đối với người nông dân và chính quyền địa phương vùng ĐBSCL, vấn đề lớn nhất hiện nay của khu vực này là làm sao bán được lúa, nếp trong lúc nông dân đang thu hoạch khi mùa mưa bão đang về nhằm giảm đến mức thấp nhật thiệt hại cho bà con.
Rớt giá ngay “vòng gửi xe”
Ông Nguyễn Văn Thức, nông dân ở xã Tần Thạnh B, huyện Tân Hồng tỉnh Đồng Tháp cho biết, vụ Hè Thu này gia đình ông xuống giống gần 5 hecta nếp. Khi biết Đồng Tháp sẽ áp dụng giãn cách theo chỉ thị 16 trên toàn tỉnh, lo đến khi toàn tỉnh thực hiện giãn cách không có thương lái đi mua nên ông kịp thời lấy cọc bán hết diện tích nếp nhà với giá 4.500 đ/kg. Hiện nay, nếp sụt giá còn 4.200 – 4.300 đ/kg. Nguyên nhân là do rất ít có người đi mua. Lúa thì có giá tốt hơn. Như giống OM 18 giá 5.500 đ/kg, 5451 giá 5.100 đ/kg,…
“Bây giờ giá nếp sụt xuống còn 4.200 – 4.300 đ/kg. So với vụ Đông Xuân giảm trung bình 2.000 đ/kg nhưng vẫn ít thương lái đi mua. Chỉ những người có giấy test Covid-19 âm tính mới được đi mua. Trong xã những hộ nào chưa kịp bán gặp lái đi mua lúa, nếp thì mừng lắm. Vì đang vô mùa mưa bão, sợ bị ngã đỗ nên lái họ mua giá nào cũng bán. Mặc dù bán nếp với giá này là nông dân lỗ trắng tay ”, ông Thức chia sẻ.
Nguy cơ ế hàng trăm nghìn tấn nếp
Hiện nay ngoài nỗi lo dịch bệnh Covid-19, người nông dân các tỉnh ĐBSCL còn mang nỗi lo khác lớn hơn. Đó là đầu ra nông sản bị ách tắc, giá cả sụt giảm. Việc bán dưới giá thành sản xuất ảnh hưởng lớn đến thu nhập của bà con. Nó khiến họ không đủ tiền trang trải cho đời sống trong mùa dịch. Đồng thời cũng không có vốn đầu tư cho vụ sản xuất sau.
Ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở NN-PTNT An Giang cho biết, tỉnh An Giang như cũng như các tỉnh khác ở trong khu vực ĐBSCL cũng có những khó khăn giống nhau. Trước đây, khi chưa có dịch bệnh Covid-19, rau, màu và cây trái của tỉnh bán ra các tỉnh khác rất dễ dàng. Việc bán qua thị trường Campuchia cũng rất đơn giản. Đặc biệt là thị trường Trung Quốc nguồn mua lớn. Nhưng hiện nay đầu ra hầu hết các loại nông sản của tỉnh đều gặp khó.
Chỉ tính riêng sản lượng nếp, hiện tỉnh còn khoảng 150.000 tấn nếp chưa tiêu thụ được. Trong đó, nếp vụ Đông Xuân muộn còn khoảng 20.000 tấn. Vụ Hè thu khoảng 130.000 tấn. Trước đây, thương nhân Trung Quốc vẫn thu mua. Nhưng nay do tình hình dịch bệnh Covid-19, họ không mua nữa. Đầu ra bên Trung Quốc bị tắc nên việc tiêu thụ nếp đang rất khó khăn. Vì vậy, đầu ra của nếp chính là cái lo lớn nhất của tỉnh An Giang hiện nay.
Vì đâu giá lúa vẫn tiếp tục giảm?
Giãn cách và mưa bão cùng áp lực lên đầu ra vụ Hè Thu
Bên cạnh đó, An Giang cũng đang vào thu hoạch rộ lúa vụ Hè thu. Trước tình hình 19 tỉnh/thành phía Nam thực hiện giãn cách theo chỉ thị 16 của Chính phủ, tỉnh rất lo một số doanh nghiệp cũng như thương lái ngoài tỉnh không vào được An Giang thu mua lúa.
Vào cuối tháng 7 và trong tháng 8, tỉnh sẽ thu hoạch trên dưới nửa triệu tấn lúa. Nhưng hiện nay không có đầu ra. Trong khi đó giai đoạn này ĐBSCL đang vào cao điểm mùa mưa bão. Nếu thu mua không kịp thời sẽ làm chất lượng lúa và nếp sụt giảm nghiêm trọng.
“An Giang cũng như các tỉnh khác trong khu vực ĐBSCL khẩn thiết đề nghị các bộ, ngành Trung ương có giải pháp giúp địa phương tiêu thụ được hết các sản lượng lúa, nếp vụ Hè Thu để bà con có vốn chuẩn bị xuống giống vụ Thu Đông mới với diện tích 160.000 hecta kế hoạch. Đặc biệt, rất mong Bộ NN-PTNT chỉ đạo Tổng công ty Lương thực miền Bắc và Tổng công ty Lương thực miền Nam tăng cường và kịp thời thu mua lúa cho bà con nông dân trong thời gian thu hoạch”, ông Lâm chia sẻ.
Khó khăn về nhân lực để tiêu thụ và chuyển giao
Còn theo ông Huỳnh Ngọc Nhã, Giám đốc Sở NN-PTTN tỉnh Sóc Trăng, ngoài những khó khăn về vấn đề tiêu thụ nông sản cho nông dân như các tỉnh khác, thì Sóc Trăng còn gặp một số khó khăn nguồn nhân lực. Đặc biệt trong khâu tiêu thụ vận chuyển giao nhận hàng hóa đi các tỉnh.
Đối với vụ lúa Hè thu, tỉnh xuống giống được 141.000 hecta. Dự kiến sản lượng đạt khoảng 400.000 tấn. Sản lượng tập trung vào tháng 7 và tháng 8. Nếu tình hình dịch bệnh ổn đầu tháng 8 thì đầu ra lúa hè thu sẽ ít bị ảnh hưởng, còn như tình hình dịch bệnh chưa ổn thì vấn đề tiêu thụ lúa gạo sẽ gặp nhiều khó khăn.
Theo Bộ NN-PTNT, giá nhiều loại nông sản giảm mạnh khi các đợt dịch bùng phát trùng với thời điểm vào vụ thu hoạch rộ. Ví dụ khoai lang tím tại Vĩnh Long, xoài tại An Giang. Nguyên nhân giá giảm, là do tình hình dịch bệnh Covid-19 nên thương lái Trung Quốc không sang thu mua, mặt khác thời gian này cũng là vụ thu hoạch nông sản cùng loại của Trung Quốc và các nước láng giềng như Campuchia, Thái Lan.
Hỗ trợ lãi suất để “giải cứu” giá lúa hè thu?
Ông Trần Quốc Khánh, thứ trưởng Bộ Công thương, cho biết xuất khẩu gạo Việt Nam gặp khó do cách kinh doanh của các doanh nghiệp lâu nay vẫn vậy, “vẫn coi thị trường thế giới như chợ huyện”.
“Bộ Công thương và Bộ NN&PTNT sẽ phối hợp để đề xuất chính sách lên Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường thu mua lúa gạo ngay từ đầu vụ để không xảy ra giá giảm sâu. Có thể đó là chính sách cho vay và hỗ trợ lãi suất. Ví dụ ngân hàng cho doanh nghiệp vay với lãi suất 7%/năm, Nhà nước hỗ trợ 6%/năm. Đây nên là chính sách được xây dựng dài hơi để mỗi khi đến đầu vụ các doanh nghiệp tự động được hưởng ưu đãi để mua hết lúa gạo cho dân” – ông Khánh cho hay.
Ông Khánh cũng cho rằng Trung Quốc là thị trường có nhu cầu lớn. Bộ NN&PTNT cần thúc đẩy đàm phán, đề nghị phía Trung Quốc tiếp tục triển khai các đợt đánh giá thực tế và công nhận các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo của Việt Nam được xuất khẩu gạo vào Trung Quốc. Ngoài ra, nếu Hiệp định thương mại Việt Nam – EU được ký kết vào cuối tháng 6 này sẽ có thêm một kênh mới cho lúa gạo Việt Nam tiêu thụ trong thời gian tới…